CÔ BÉ BÁN DIÊM
Rét dữ dội. Tuyết rơi. Trời đã tối hẳn. Đêm nay là đêm
giao thừa.
Giữa trời đông giá rét, một em gái nhỏ đầu trần, chân
đi đất, đang dò dẫm trong đêm tối. Lúc ra khỏi nhà em có đi giày vải, nhưng
giày vải phỏng có tác dụng gì kia chứ !
Giày ấy của mẹ em để lại, rộng quá, em đã liên tiếp
làm văng mất cả hai chiếc khi em chạy qua đường, vào lúc hai chiếc xe ngựa đang
phóng nước đại.
Chiếc
thứ nhất bị xe song mã nghiến, rồi dính theo tuyết vào bánh xe; thế là mất hút.
Còn chiếc thứ hai, một thằng bé lượm được, cười sằng sặc, đem tung lên trời. Nó
còn nói với em bé rằng nó sẽ giữ chiếc giày để làm nôi cho con chó sau này.
Thế
là em phải đi đất, chân em đỏ ửng lên, rồi tím bầm lại vì rét. Chiếc tạp dề cũ
kỹ của em đựng đầy diêm và tay em còn cầm thêm một bao. Em cố kiếm một nơi có
nhiều người qua lại. Nhưng trời rét quá, khách qua đường đều rảo bước rất
nhanh, chẳng ai đoái hoài đến lời chào hàng của em. Suốt ngày em chẳng bán được
gì cả và chẳng ai bố thí cho em chút đỉnh. Em bé đáng
thương, bụng đói cật rét, vẫn lang thang trên đường. Bông tuyết bám đầy trên
mái tóc dài xõa thành từng búp trên lưng em, em cũng không để ý.
Cửa sổ mọi nhà đều sáng rực ánh đèn và trong phố sực
nức mùi ngỗng quay. Chả là đêm giao thừa mà ! Em tưởng nhớ lại năm xưa, khi bà
nội hiền hậu của em còn sống, em cũng được đón giao thừa ở
nhà. Nhưng thần chết đã đến cướp bà em đi mất, gia sản tiêu tán và gia đình em
đã phải lìa ngôi nhà xinh xắn có dây trường xuân leo quanh, nơi em đã sống
những ngày đầm ấm, để đến chui rúc trong một xó tối tăm, luôn luôn nghe những
lời mắc nhiếc, chửi rủa.
Em ngồi nép trong một góc tường, giữa hai ngôi nhà,
một cái xây lùi lại một chút.Em thu đôi chân vào người, nhưng mỗi lúc em càng
thấy rét buốt hơn. Tuy nhiên em không thể nào về nhà nếu không bán được ít bao
diêm, hay không ai bố thí cho một đồng xu nào đem về; nhất định là cha em sẽ
đánh em. Vả lại ở nhà cũng rét thế thôi. Cha con em ở trên gác, sát mái nhà và,
mặc dầu đã nhét giẻ rách vào các kẽ hở trên vách, gió vẫn thổi rít vào trong
nhà. Lúc này đôi bàn tay em đã cứng đờ ra. Chà ! Giá quẹt một que diêm lên
mà sưởi cho đỡ rét một chút nhỉ ? Giá em có thể rút một que diêm ra quẹt vào
tường mà hơ ngón tay nhỉ ? Cuối cùng em đánh liều quẹt một que diêm. Diêm bén
lửa thật là nhạy. Ngọn lửa lúc đầu xanh lam, dần dần biếc đi, trắng ra, rực
hồng lên quanh que gỗ, sáng chói trông đến vui mắt.
Em hơ đôi tay trên que diêm sáng rực như than hồng.
Chà ! Ánh sáng kỳ diệu làm sao ! Em tưởng chừng như đang ngồi trước một lò sưởi
bằng sắt có những hình nổi bằng đồng bóng nhoáng. Trong lò, lửa cháy nom đến
vui mắt và tỏa ra hơi nóng dịu dàng.
Thật
là dễ chịu ! Đôi bàn tay em hơ trên ngọn lửa; bên tay cầm diêm, cái ngón cái
nóng bỏng lên. Chà ! Khi tuyết phủ kín mặt đất, gió bấc thổi vun vút mà được
ngồi hàng giờ như thế, trong đêm đông rét buốt, trước một lò sưởi, thì khoái
biết bao! Em vừa duỗi chân ra sưởi thì lửa vụt tắt, lò sưởi biến mất. Em ngồi
đó, tay cầm que diêm đã tàn hẳn. Em bần thần cả
người và chợt nghĩ ra rằng cha em đã giao cho em đi bán diêm; đêm nay, về nhà
thế nào cũng bị cha mắng.
Em quẹt que diêm thứ hai, diêm cháy và sáng rực lên.
Bức tường như biến thành một tấm rèm bằng vải màn. Em nhìn thấu tận trong nhà.
Bàn ăn đã dọn, khăn trải trắng tinh, trên bàn bày toàn bát đĩa bằng sứ quý giá,
và có cả một con ngỗng quay. Nhưng điều kỳ diệu nhất là ngỗng ta nhảy ra khỏi
dĩa và mang cả dao ăn, phóng sết, cắm trên lưng, tiến về phía em bé. Rồi… que
diêm vụt tắt; trước mặt em chỉ còn là những bức tường dầy đặc và lạnh lẽo.
Thực tế đã thay thế cho mộng mị: chẳng có bàn ăn thịnh
soạn nào cả, mà chỉ có phố xá vắng teo, lạnh buốt, tuyết phủ trắng xoá, gió bấc
vi vu và mấy ngừơi khách qua đường quần áo ấm áp vội vã đi đến những nơi hẹn
hò, hoàn toàn lãnh đạm với cảnh nghèo khổ của em bé bán diêm.
Em
quẹt que diêm thứ
ba. Bỗng em thấy hiện ra một cây thông Noel. Cây này lớn và trang trí lộng lẫy
hơn cây mà em đã được thấy năm ngoái qua cửa kính một nhà buôn giàu có. Hàng
ngàn ngọn nến sáng rực, lấp lánh trên cành lá xanh tươi và rất nhiều bức tranh
màu sắc rực rỡ như những bức bày trong các tủ hàng, hiện ra trước mắt em bé. Em
với đôi tay về phía cây… nhưng diêm tắt. Tất cả những ngọn nến bay lên, bay lên
mãi rồi biến thành những ngôi sao trên trời.
–
Chắc hẳn có ai vừa chết, em bé tự nhủ, vì bà em, người hiền hậu độc nhất đối
với em, đã chết từ lâu, trước đây thường nói rằng: “Khi có một vì sao đổi ngôi
là có một linh hồn bay lên trời với thượng đế”.
Em quẹt một que diêm nữa vào tường, một ánh sáng xanh
tỏa ra xung quanh và em bé nhìn thấy rõ ràng là bà em đang mỉm cười với em.
–
Bà ơi ! Em bé reo lên, cho cháu đi với !
Cháu biết rằng diêm tắt thì bà cũng biến đi mất như lò sưởi, ngỗng quay và cây
Noel ban nãy, nhưng xin bà đừng bỏ cháu ở nơi này; trước kia, khi bà chưa về
với thượng đế chí nhân, bà cháu ta đã từng sung sướng biết bao ! Dạo ấy bà đã
từng nhủ cháu rằng nếu cháu ngoan ngoãn cháu sẽ được gặp lại bà; bà ơi! cháu
van bà, bà xin với Thượng Đế chí nhân cho cháu về với bà. Chắc Người không từ
chối đâu.
Que
diêm tắt phụt và ảo ảnh rực sáng trên khuôn mặt em bé cũng biết mất.
Thế
là em quẹt tất cả những que diêm còn lại trong bao. Em muốn níu bà em lại !
Diêm nối nhau chiếu sáng như giữa ban ngày. Chưa bao giờ em thấy bà em to lớn
và đẹp lão như thế này. Bà cụ cầm lấy tay em, rồi hai bà cháu bay vụt lên cao, 
cao mãi, chẳng còn đói rét, đau buồn nào đe dọa họ
nữa. Họ đã về với Thuợng đế.
Sáng
hôm sau, tuyết vẫn phủ kín mặt đất, nhưng mặt trời lên, trong sáng, chói chang
trên bầu trời xanh nhợt. Mọi người vui vẻ ra khỏi nhà. Trong buổi sáng lạnh lẽo
ấy, ở một xó tường người ta thấy một em gái có đôi má hồng và đôi môi đang mỉm
cười. Em đã chết vì giá rét trong đêm giao thừa.
Ngày mồng một đầu năm hiện lên trên tử thi em bé ngồi
giữa những bao diêm, trong đó có một bao đã đốt hết
nhẵn. Mọi người bảo nhau: “Chắc nó muốn sưởi cho ấm!.” Nhưng chẳng ai biết
những cái kỳ diệu em đã trông thấy, nhất là cảnh huy hoàng lúc hai bà cháu bay
lên để đón lấy những niềm vui đầu năm.