A. ĐẶT VẤN ĐỀ
“Trẻ em hôm nay, thế giới ngày mai ”
Trẻ em là những chủ nhân tương lai của đất nước là ánh bình minh của cuộc đời là tài sản quí báu của dân tộc. Muốn xã hội phồn vinh đòi hỏi con người phải phát triển toàn diện.
Muốn trẻ phát triển toàn diện một cách tốt nhất, đòi hỏi các thầy cô giáo, các cơ sở giáo dục thực hiện tốt vai trò của mình. Giáo dục mầm non giữ vị trí quan trong trọng hệ thống giáo dục quốc dân, giúp trẻ phát triển thể lực trí tuệ. Mục tiêu của giáo dục mầm non là đào tạo nên thế hệ trẻ phát triển toàn diện cả về Đức – Trí – Thể - Mỹ. Trẻ cần được quan tâm chăm sóc để phát triển song song cả về trí tuệ và thể lực. Muốn trẻ phát triển trí tuệ một cách tốt nhất, đòi hỏi các thầy cô giáo, các cơ sở giáo dục thực hiện tốt vai trò của mình. Việc cung cấp kiến thức, kỹ năng cho trẻ trong chương trình giáo dục trẻ mầm non được thông qua rất nhiều các hoạt động trong đó có hoạt động khám phá và làm quen với toán. Trẻ mẫu giáo hoạt động chủ đạo là vui chơi, vì thế để đạt được hiệu quả cao trong công tác giảng dạy và hình thành được các biểu tượng sơ đẳng về toán cho trẻ là một hoạt động thiết thực và quan trọng của việc giáo dục trẻ mầm non. Điều đó có tác dụng thúc đẩy và góp phần tích cực vào việc giáo dục và truyền thụ tri thức giúp cho trẻ phát triển được đầy đủ hơn và toàn diện hơn. Bộ môn toán khi được giáo viên mầm non sử dụng một cách có mục đích, phù hợp sáng tạo sẽ hỗ trợ trẻ tiếp thu kinh ngiệm tích cực và taọ cảm giác hưng phấn,vui tươi. Giáo viên cũng có thể dạy tích hợp, lồng ghép nội dung toán vào các hoạt động khác bằng nhiều hình thức từ đó giúp trẻ tập trung, phấn khởi trong khi hoạt động. Có thể nói, nhờ hình thành các biểu tượng toán, tạo cơ hội tốt nhất để giúp trẻ phát triển khả năng tư duy, làm tiền đề thuận lợi cho trẻ phát triển ở những giai đoạn tiếp theo.
Đặc biệt đối với trẻ 3-4 tuổi, tư duy của trẻ là tư duy trực quan hình tượng dễ nhớ mau quên do đó nếu chỉ bằng lời nói suông, lời giảng giải khô khan không có giáo cụ trực quan thì trẻ không thể nào hình dung và hiểu nội dung tiết học. Trong quá trình dạy trẻ tôi nhận thấy không thu hút sự chú ý của trẻ, dẫn đến chất lượng hoạt động còn thấp. Làm thế nào để giúp trẻ hứng thú khi hoạt động nhận biết phân biệt?, Làm thế nào để trẻ tiếp thu kiến thức một cách tự nhiên không bị gò ép phù hợp với sự nhận thức và đặc điểm tâm sinh lý: “Học mà chơi, chơi mà học.” Làm thế nào để việc tồ chức cho trẻ 3-4 tuổi “ Làm quen với môn Toán” đạt hiệu quả đây không chỉ là sự trăn trở của riêng tôi mà của rất nhiều bạn đồng nghiệp…
Nhận thức được tầm quan trọng đó và để tiếp tục thực hiện tốt nhiệm vụ trồng người của mình, tôi đã nghiên cứu tìm hiểu về việc dạy toán cho trẻ với phương pháp Montesori. Phương pháp Montessori chấp nhận sự duy nhất của mỗi trẻ và cho phép trẻ phát triển tuỳ theo những khả năng riêng của mình và thời gian riêng của mình. Do đó việc tổ chức các lớp học theo mô hình Montessorri luôn đảm bảo sự tôn trọng tính riêng biệt của mỗi trẻ và việc bố trí phòng học và bài học phù hợp những nhu cầu và mục đích của trẻ. Trong xã hội ngày càng phát triển như hiện nay, các bậc phu huynh luôn muốn đem đến cho con cái mình những điều tốt đẹp nhất, đặc biệt là một hệ thống giáo dục toàn diện, tạo điều kiện tối đa cho sự phát triển của trẻ. Vì vậy, vấn đề đang được quan tâm nhất chính là các phương pháp giáo dục sớm như phương pháp Montessori, Việc cung cấp kiến thức, kỹ năng cho trẻ trong chương trình giáo dục trẻ mầm non được thông qua rất nhiều các hoạt động trong đó có hoạt động khám phá và làm quen với toán.
Qua thời gian tiếp xúc với lĩnh vực toán học trong Montessori, tôi nhận thấy rằng học toán không quá khó khăn như trước đây chúng ta từng học, hay nghĩ rằng nó quá sức với trẻ mầm non, nếu chúng ta hiểu được bản chất của chúng. Chính vì vậy tôi đã mạnh dạn xây dựng đề tài: “Một số biện pháp giúp trẻ 3-4 tuổi học toán với phương pháp montessori.” với mong muốn đưa những hình thức mới lạ, hấp dẫn tới trẻ, để tiếp thu cách dễ dàng đạt hiệu quả tốt.
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ.
I. Cơ sở lý luận
Montessori là gì? Nói đến phương pháp Montessori, người ta sẽ đặc biệt nhấn mạnh tới việc Montessori lấy khả năng tự học của trẻ là nền tảng cơ sở, chú trọng vào việc khai thác tiềm năng sẵn có của mỗi trẻ. Trẻ được tự do lựa chọn hoạt động, tự do tìm hiểu và tự do thể hiện những kiến thức đã ghi nhận được theo cách riêng. Các giáo viên Montessori không có áp đặt, chỉ quan sát và đưa ra gợi ý hỗ trợ khả năng tự phát triển, tự học của trẻ.
Với phương châm lấy trẻ làm trung tâm, tôn trọng đặc điểm, tính riêng biệt của từng trẻ, tạo điều kiện cho trẻ phát triển theo khả năng riêng của mình và khuyến khích trẻ chủ động với môi trường xung quanh, phương pháp Montessori giúp trẻ học hỏi toàn diện, tiếp nhận tri thức đa lĩnh vực và bồi dưỡng các giá trị cốt lõi như Tính Độc lập, Sự Tự tin, Tính Kỷ luật, Sự Tôn trọng, Tình Yêu thương và Tinh thần Hợp tác. Trẻ được giáo dục theo phương pháp Montessori sẽ có đầy đủ kiến thức và kỹ năng để làm chủ và vững bước vào tương lai.
Hình thành các biểu tượng toán học sơ đẳng cho trẻ mầm non với phương pháp montessori là một nội dung quan trọng góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục mầm non. Hiệu quả của việc hình thành các biểu tượng toán học cho trẻ mầm non không chỉ phụ thuộc vào việc xây dựng hệ thống các biểu tượng toán học cần hình thành cho trẻ mà còn phụ thuộc vào phương pháp, biện pháp tổ chức các hoạt động mà trọng tâm là tiết học toán cho trẻ ở trường mầm non.
Trong quá trình hình thành các biểu tượng toán học sơ đẳng cho trẻ, giáo viên giữ vai trò chủ đạo, là người tổ chức, hướng dẫn, điều khiển hoạt động có mục đích học tập của trẻ. Việc tổ chức dạy trẻ đúng lúc và phù hợp với đặc điểm, lứa tuổi cho trẻ đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển trí tuệ cho trẻ mầm non. Thông qua quá trình dạy học như vậy, trẻ sẽ nắm được những kiến thức sơ đẳng về tập hợp con số, phép đếm, về kích thước và hình dạng các vật, trẻ biết định hướng trong không gian và thời gian, trẻ nắm được phép đếm, phép đo độ dài của các vật bằng các thước đo ước lệ ..v..v..
Dựa vào chương trình toán của trẻ 3- 4 tuổi :
- Đếm được trong phạm vi 5.
- Nhận biết được sự khác nhau về kích thước của 2 đối tượng.
- Gọi đúng tên hình tròn, hình vuông, hình tam giác, hình chữ nhật.
- Sắp xếp theo qui tắc.
- Định hướng không gian...
Việc dạy toán cho trẻ với phương pháp montessori là phương pháp giảng
dạy phù hợp với đặc điểm nhận thức của trẻ biến những khái niệm toán học trìu
tượng thành những biểu tượng quen thuộc mà trẻ có thể lĩnh hội được một cách
ấn tượng và sâu sắc nhất, hình thành những kiến thức ban đầu về toán học sơ đẳng cho trẻ.
II. Thực trạng của vấn đề :
Trên thực tế trong quá trình dạy trẻ học toán, chúng ta thường dạy trẻ theo kế hoạch đã xây dựng trước theo lập trình bài dạy từ dễ đến khó và dạy lần lượt theo đúng kế hoạch mà không dựa vào khả năng nhận thức của trẻ như: nếu trong tiết học còn nhiều trẻ chưa nắm bắt được hết kiến thức và nội dung của bài học thì ta tiến hành dạy trẻ thêm ở mọi lúc mọi nơi hoặc trong các giờ toán tiếp theo chứ không chạy theo đúng chương trình đã lập ra.
Là một giáo viên phụ trách lớp mẫu giáo bé gồm 45 cháu. Tôi rất quan tâm đến việc dạy toán cho các cháu, tôi dạy theo đúng phương pháp bộ môn và dạy đổi mới hơn với phương pháp montessori và để giúp trẻ học nhận biết phân biệt đạt kết quả tốt , dựa trên cơ sở thực tế của bản thân ngay từ đầu năm tôi đã tiến hành khảo sát trẻ.
|
Chỉ tiêu
|
Trước khi áp dụng
|
|
N
|
%
|
|
Số
Lượng trẻ
N = 45
|
1. Khả năng hứng thú.
|
28
|
62,2
|
|
2. Nhận biết số đếm
|
30
|
66,6
|
|
3. Nhận biết hình dạng.
|
27
|
60
|
|
4. Nhận biết kích thước.
|
26
|
57,7
|
|
|
5. Nhận biết định hướng không gian
|
23
|
51,1
|
|
|
6. Nhận biết thời gian
|
26
|
57,7
|
|
|
7. Nhận biết đo lường
|
25
|
55,5
|
|
|
8. Nhận biết quy tắc sắp xếp
|
23
|
51,1
|
Qua khảo sát tôi thấy chất lượng trên trẻ không được cao
- Các cháu chưa tập trung học, Cháu nắm được bài 60%
- Nhất là việc trẻ xác định vị trí trong không gian, thời gian, đo lường rất kém.
- Trẻ biết cách so sánh khoảng 40%
Khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm này tôi gặp không ít thuận lợi và khó khăn:
1. Thuận lợi:
- Phòng giáo dục luôn quan tâm chỉ đạo nhà trường và tổ chức kiểm tra góp ý kịp thời.
- Ban giám hiệu thì tạo điều kiện hết mức cho giáo viên về chuyên môn, xây dựng phương pháp đổi mới hình thức tổ chức hoạt động giáo dục mầm non, tạo mọi điều kiện giúp tôi có những đồ dùng giáo cụ trực quan đặc trưng của montessori cho các cháu.
- Bản thân luôn được sự quan tâm tạo điều kiện của Ban giám hiệu, bạn bè chị em đồng nghiệp trong trong quá trình tìm hiểu và áp dụng sáng kiến đặc biệt trong quá trình chăm sóc giáo dục trẻ, và được nhà trường cử đi học lớp bồi dưỡng dạy học với phương pháp Montessori.
- Do trường ở trung tâm nên việc cập nhập thông tin nhanh, với những thông tin đổi mới qua các lớp tập huấn các chuyên đề trong năm học.
- Làm cùng với cô giáo nhiệt tình có kinh nghiệm chăm sóc giáo dục trẻ .
- Được sự quan tâm giúp đỡ của ban giám hiệu về chuyên môn, xây dựng phương pháp đổi mới hình thức tổ chức hoạt động giáo dục mầm non, tạo mọi điều kiện giúp tôi những nguyên vật liệu để làm đồ dùng dạy học và đồ chơi của các cháu.
2. Khó khăn:
Bên cạnh những thuận lợi trên tôi cũng gặp rất nhiều khó khăn.
* Đối với cô:
Phương pháp Montessori phương pháp khá mới mẻ nên bản thân tôi là giáo viên khó tránh khỏi sự bỡ ngỡ và rắc rối khi áp dụng.
Hơn thế nữa, các phương pháp giáo dục sớm đều hướng đến sự phát triển toàn diện cuả trẻ, việc học ở trên lớp của trẻ không chỉ đơn thuần là kiến thức nữa mà còn nhiều bài học về cuộc sống nên tôi đã gặp không ít khó khăn và vất vả khi giảng dạy. Ví dụ như phương pháp Montessori, trẻ được học cách làm quen với những công việc đơn giản tự trải thảm, tự bê rổ đồ dùng học tập,tự quan sát và làm theo hướng dẫn…
Bản thân tôi không chỉ là người truyền kiến thức nữa mà là người hướng dẫn và quan sát trẻ xem trẻ thực hiện công việc có cẩn thận, có đúng hay không? Nếu thiếu đi sự quan sát, đánh giá thì buổi học hôm đấy sẽ kém hiệu quả hơn rất nhiều. Thậm chí, nếu không quan sát kỹ lưỡng, định hướng đúng cách thì còn tạo nên những thói quen không tốt cho trẻ.
Khi đó, tôi vừa quản lý lớp, vừa hướng dẫn lại phải quan sát trẻ một cách kỹ lưỡng để có thể đánh giá được hiệu quả của cả buổi học. Từ đó, xem xét để thay đổi các bài học tăng mức độ khó lên hay giảm xuống để phù hợp hơn với trẻ. Ngoài ra, việc ghi lại nhật ký hoạt động của trẻ còn để làm căn cứ báo cáo cho
Việc chăm sóc và giảng dạy trẻ chiếm khá nhiều thời gian trong ngày làm .
Việc lưạ chọn các giáo cụ trực quan cũng gặp nhiều khó khăn: vì hầu như các giáo cụ phải có tính đầu tư, khó có thể tự tạo.
* Đối với trẻ và phụ huynh:
- Phụ huynh ở lớp phần lớn là làm nông thôn nên ít có thời gian và điều kiện cập nhật những vấn đề đổi mới giáo dục cũng như ít quan tâm đến con em mình, đặc biệt là việc kèm cặp các cháu học.
- Đầu năm học lớp tiếp nhận khoảng 40% số cháu mới, các cháu này chưa từng đến lớp mầm non, do vậy trẻ chưa có những nề nếp và thói quen trong các hoạt động ở trường . Đặc biệt trẻ bị thiếu hụt kiến thức rất nhiều. Đây cũng là một trong những khó khăn khi giáo viên truyền thụ kiến thức cho trẻ. Đặc biệt là môn toán, có tiết kiến thức theo chương trình là tiết ôn luyện, nhưng đối với những cháu mới thì lại là dạy kiến thức hoàn toàn mới.
III. BIỆN PHÁP THỰC HIỆN
1.Biện pháp 1: Xác định nội dung cho trẻ Làm quen với toán phù hợp với phương pháp montessori và xây dựng kế hoạch dạy toán cho trẻ.
a. Nội dung cho trẻ làm quen với toán
Để giúp trẻ tiếp thu kiến thức từ môn làm quen với toán một cách tốt nhất điều đầu tiên tôi nghĩ đến là phải xác định nội dung dạy toán phù hợp với lứa tuổi của trẻ và nội dung luôn đảm bảo nguyên tắc từ dễ đến khó, từ cái trẻ chưa biết đến đã biết và xen kẽ giữa các nội dung.
Căn cứ vào nội dung hình thành các biểu tượng toán cho trẻ theo độ tuổi,kết quả mong đợi cuối độ tuổi. Nhu cầu và khả năng thực tế của trẻ, tôi đã lựa chọn , sắp xếp các nội dung để dạy trẻ toán với phương pháp montessori bởi không phải tiết toán nào cũng có thể ứng dụng với phương pháp mon mà tôi phải lựa chọn các nọi dung gần gũi, dễ thực hiện để áp dụng dạy trẻ toán với phương pháp montessori một cách hiệu quả.
Dưới đây là những nội dung mà tôi đã lựa chọn để dạy trẻ toán với phương pháp montessori:
* Tập hợp- số lượng - Phép đếm:
- Dạy trẻ đếm
- Dạy trẻ so sánh số lượng và đếm để nhận biết mối quan hệ số lượng.
- Dạy trẻ biết thực hiện một số phép biến đổi đơn giản như: Thêm- bớt một số lượng vào nhóm đồ vật cụ thể, tách, gộp các nhóm đồ vật cụ thể có số lượng trong phạm vi 5 thành 2 phần.
*. Kích thước: Dạy trẻ nhận biết về độ dài để nhận biết kích thước và mối quan hệ kích thước giữa các đối tượng
* Hình dạng: Dạy trẻ nhận biết, gọi tên các hình:hình tròn, hình vuông,hình tam giác, hình chữ nhật. qua đó phát hiện sự giống và khác nhau giữa các hình.
* Định hướng trong không gian: Dạy trẻ biết xác định vị trí đồ vật so với các hướng cơ bản của bản thân: Trên- dưới, trước- sau, phải- trái.
* Xác định về thời gian: Biểu tượng này được dạy ở mọi lúc, mọi nơi và các môn học khác.
b. Xây dựng kế hoạch dạy toán cho trẻ
Khi ứng dụng dạy trẻ toán với phương pháp Montessori thì điều đầu tiên là chúng ta sẽ không tách biệt các bài dạy vì khi dạy trẻ theo phương pháp này ta cứ dạy trẻ dần dần theo kiến thức từ dễ đến khó. Tuy nhiên dựa vào các nội dung bài dạy và phân theo từng tháng cũng là tiền đề để dạy trẻ toán với phương pháp montessori được tốt hơn.
Đây là một bước vô cùng quan trọng dẫn đến sự thành công trong việc giúp trẻ tiếp thu nhanh kiến thức vì lập kế hoạch là kim chỉ nam cho chúng ta thực hiện. Nếu không lập kế hoạch thì chúng ta sẽ thực hiện sai và không trọn vẹn. Dựa vào đặc điểm phát triển của trẻ, vào khả năng của trẻ trong lớp, tôi đã xây dựng kế hoạch, đưa nội dung hình thành biểu tượng cho trẻ năm học 2019-2020 theo từng tháng đảm bảo nguyên tắc mang tính hệ thống, từ đơn giản đến phức tạp đồng thời sẽ không dạy trẻ toán như dạy truyền thống nữa mà tôi sẽ kết hợp với phương pháp Montessori để dạy trẻ học toán.
Sau đây là bảng kế hoạch cho trẻ Làm quen với Toán được sắp xếp từ dễ đến khó, theo chủ đề sự kiện theo tháng của khối lớp mẫu giáo bé trường tôi , tiết toán được tổ chức vào tuần 1 và tuần 3, tháng nào có 5 tuần thì sẽ có thêm tiết toán vào tuần thứ 5 và các tiết học này đều được dạy theo phương pháp montessori, cụ thể các tiết học như sau:
|
Thời gian
|
Nội dung
|
|
1.Tháng 9
|
Tuần 1: Ôn nhận biết 3 màu xnh- đỏ- vàng
Tuần 3: Dạy trẻ làm quen với phép đếm
|
|
2.Tháng 10
|
Tuần 1: Dạy trẻ nhận biết tay phải tay trái.
Tuần 3: Dạy trẻ nhận biết hình tam giác- hình chữ nhật.
Tuần 5: Ôn hình tam giác- hình chữ nhật.
|
|
3.Tháng 11
|
Tuần 1: Dạy trẻ đếm đến 2.
Tuần 3: Dạy trẻ trên- dưới của bản thân.
|
|
4.Tháng 12
|
Tuần 1: Dạy trẻ đếm đến 3.
Tuần 3: Dạy trẻ sắp xếp theo qui tắc 1-1.
|
|
5.Tháng 1
|
Tuần 1: Dạy trẻ đếm đến 4.
Tuần 3: Dạy trẻ phía trước phía sau của bản thân.
|
|
6.Tháng 2
|
Tuần 1: Ôn đếm đến 4.
|
|
7.Tháng 3
|
Tuần 1: Tách gộp trong phạm vi 4
Tuần 3: Ôn trên dưới- trước sau của bản thân.
|
|
8.Tháng 4
|
Tuần 1: Dạy trẻ đếm đến 5
Tuần 3: Phân biệt ngày- đêm.
|
2.Biện pháp 2: Trải nghiệm toán học với đồ dùng của phương pháp Montessori:
Những biểu tượng ban đầu về toán của trẻ em xuất hiện thông qua các trải nghiệm hàng ngày trong môi trường học tập phong phú và hấp dẫn. Do vậy để trẻ hứng thú học toán một cách tích cực thì chúng ta cần tạo nhiều cơ hội cho trẻ được trải nghiệm dưới nhiều hình thức khác nhau.Hơn nữa đặc điểm riêng của phương pháp montessori là trẻ học có tính độc lập, riêng biệt. Chính vì vậy chúng ta cần lập kế hoạch hàng ngày để trẻ được trải nghiệm các đồ dùng toán học qua chơi, vẽ, tô màu, xây dựng, chơi với cát nước, chơi đóng vai.
Để trẻ làm quen và tiếp cận học toán với phương pháp Montessori thì việc đầu tiên là cho trẻ được biết về bộ giáo cụ: Các giáo cụ Montessori được nghiên cứu để giúp các em nhỏ học toán một cách tự nhiên và dễ dàng. Sự hướng dẫn đi từng bước từ cái cụ thể tới khái niệm trừu tượng.(Hình 1)
Montessori đặc biệt thiết kế bộ giáo cụ giảng dạy khái niệm về toán học để làm giảm đi sự cách biệt giữa tính cụ thể và trừu tượng của từng khái niệm.
Có thể cho trẻ trải nghiệm toán học montessori bằng những cách sau:
- Giáo viên thiết kế ra trò chơi để trẻ được chơi với các giáo cụ trực quan trước.
- Cho trẻ cầm , nắm, sờ và nhận xét về bộ giáo cụ trực quan đó.
- yêu cầu trẻ gọi tên và nêu được đặc điểm nổi bật của bộ đồ dùng trực quan đó.
- Cô có thể đặt ra ký hiệu của đồ dùng đó.
- Cuối cùng sẽ giới thiệu với trẻ về cách ứng dụng bộ giáo cụ đó sẽ được học trong tiết toán nào khi dạy trẻ toán với phương pháp montessori..
3. Biện pháp 3: Ứng dụng một số bài tập của phương pháp montessori vào chương trình toán
* Bài 1: Dạy trẻ đếm đến 3
- Mục đích: Trẻ đếm đúng số lượng 3 trên các đối tượng.
- Chuẩn bị: - Thảm
- khay gỗ bên trong có mô hình 3 quả táo.
- Tiến hành:
+ Cô giới thiệu tên bài tập.
+ Cô cầm từng quả lên và nói tên quả sau đó cô đặt ra thảm và nhắc lại tên quả lần nữa.
+ Và cứ tiếp tục như vậy cho đến hết quả táo.
+ Cô chỉ vào từng quả và hỏi trẻ: Đây là quả gì?hỏi lần lượt cho đến hết số quả táo.
+ Tiếp theo trẻ nghe cô đếm số quả táo. Cô đếm 2 lần.
+ Khi cất đồ dùng cô lấy mô hình nào lấy ra trước thì cất trước, vừa cất cô vừa đếm số quả.
+ Sau đó cô cho trẻ lên lấy đồ dùng và làm thao tác giống cô.
* Bài 2: Người phục vụ giỏi.
- Mục đích: Trẻ biết xếp tương ứng 1-1.
- Chuẩn bị:- Mỗi trẻ 1 thảm.
- 1 khay gỗ có 3-5 bát ăn cơm, 2-5 thìa.
- Tiến hành:
+ Cô giới thiệu tên bài học.
+ Cô lấy từ trong khay ra 1 cái bát và cô đọc tên cái bát. Sau đó cô đặt cái bát xuống thảm và nhắc lại tên cái bát.
+ Tiếp tục làm lại thao tác cái bát 3 lần. Có thể xếp theo hàng ngang hay hàng dọc đều được.
+ Cô nói: Bây giờ cô cần thìa để xúc cơm.
+ Cô lấy từ trong khay cái thìa ra và nói cái thìa. Sau đó cô đặt chiếc thìa xuống thảm và đặt bên cạnh cái bát và nói cái thìa.
+ Tiếp theo cô làm lần lượt thao tác cái thìa như vậy.
+ Sau khi xếp xong cô nói. Vậy là cô đã ghép đôi tương ứng 1-1: 1 cái bát tương ứng với 1 cái thìa. Cô nhắc lại cho đến hết.
+ Khi cất đồ dùng thì đồ dùng nào lấy ra trước thì cất trước. Trong quá trình cất vừa cất cô vừa nói tên mô hình.
+ Cuối cùng cô cho trẻ đi lấy đồ dùng và làm lại thao tác gống cô.
* Bài 3: Vòng trang sức
- Mục đích: Trẻ biết tạo ra mẫu xen kẽ.
- Chuẩn bị: - Thảm.
- Khay gỗ đựng vòng xanh, vòng đỏ, sợi dây.
- Cách tiến hành:
+ Cô giới thiệu tên bài tập.
+ Cô lấy sợi dây từ trong khay ra và nói : Sợi dây.
+ Tiếp theo cô lấy hạt vòng và xỏ vào sợi dây: cô giới thiệu cách xỏ sợi dây vào hạt vòng, thao tác xỏ vòng vào dây là , khi xỏ qua hạt vòng xong thì tay trái giữ đầu sợi dây, tay phải tuồn hạt vòng vào ngay sát tấm thảm.
+ Trẻ làm thao tác giống của cô.
+ Tiếp tục thao tác hết 1 hạt xanh là đến hạt đỏ rồi lại đến 1 hạt xanh 1 hạt đỏ cứ như vậy cho đến khi đầy xâu chuỗi vòng.
+ Khi cất thì cho trẻ cất từng hạt vòng , vừa cất vừa nói tên dồ mình cất.
Trong phương pháp giáo dục Montessori, đồ chơi gỗ đóng một vai trò quan trọng trong quá trình giáo dục trẻ, phương pháp giáo dục Montessori hướng đến xây dựng một môi trường học tập tốt nhất cho trẻ, giúp trẻ phát triển các kỹ năng cần có của bản thân. Môi trường học tập ở đây không quan trọng về vấn đề trang trí môi trường mà đồ dùng mà trẻ được tiếp cận và cầm nắm thường xuyên và vậy các đồ chơi bằng gỗ là chủ yếu, những đồ chơi xếp hình giúp trẻ phát triển kỹ năng sống, ngôn ngữ, giác quan, toán, văn hoá, địa lý. Giáo viên có nhiệm vụ hướng dẫn, trẻ sẽ thực hiện hoàn thành nhiệm vụ trên lớp.( Hình 2, 3)
* Bài 4: Chọn hình theo mẫu
- Mục đích: Trẻ chọn đúng tên các hình: hình vuông, hình tròn, hình tam giác, hình chữ nhật.
- Chuẩn bị: - Thảm.
- Khay đồ có 2 hình vuông, 2 hình tròn, 2 tam giác, 2 chữ nhật,
- Tiến hành:
+ Cô trải thảm ra nền nhà.
+ Cô giới thiệu tên bài.
+ Cô lấy hình bất kỳ từ trong khay ra gọi tên và đặt xuống thảm và nhăc tên lại 1 lần nữa.
+ Sau đó lấy các hình tiếp theo và làm tương tự như thế.
- Cuối cùng khi cát dọn thì lưu ý hình nào lấy ra trước thì cất trước. Vừa cất vừa nhắc lại tên hình.
4. Biện pháp 4: Tạo môi trường học toán theo phương pháp montessori
Để hiểu được bản chất của phương pháp giáo dục Montessori, chúng ta chỉ cần bước vào bên trong một lớp học dạy theo phương pháp này.
Các giáo cụ được sắp xếp gọn gàng, đẹp và cuốn hút. Mỗi lớp học là hiện thân cho phương pháp giáo dục mang tính cách mạng của tiến sĩ Maria Montessori. Ánh sáng tự nhiên, màu sắc nhẹ nhàng, không gian lớp học được thiết kế sạch sẽ và gọn gàng giúp trẻ tập trung sâu vào các bài học. Các học liệu đều được bố trí trên các kệ có chiều cao trong tầm với của trẻ, điều này giúp rèn luyện tính tự lập của trẻ thông qua việc chúng tự lấy giáo cụ ra học rồi cất lại vị trí cũ sau khi đã dùng. Ở trong môi trường an toàn và truyền đầy cảm hứng như thế này, sẽ giúp học sinh tìm thấy niềm vui trong học tập.
Chính vì vậy tôi cũng đã thiết kế riêng cho lớp học của tôi 1 góc học toán được trang trí và thiết kế theo phương pháp montessori
Các giáo cụ môn học như Toán được chứa trong những kệ riêng. Lớp học có không gian để phù hợp với các hoạt động theo nhóm, và cũng có những khu vực riêng dành cho những bé muốn thực hiện các hoạt động cá nhân. Góc toán rộng rãi để trẻ có thể trải những chuỗi hạt dài ra để học đếm hoặc trải những bức hình có tổng chiều dài tới hơn 3m trong bài học về quá trình tiến hóa của loài người. Sẽ không có những chiếc bàn lớn mà chỉ có những chiếc bàn nhỏ dùng cho việc học của trẻ. Hoặc trẻ cũng có thể học ở trên những tấm thảm được trải trên sàn nhà. Ở trên tường trong mỗi lớp học, sẽ không có những hình ảnh màu sắc rực rỡ của các bộ phim hoạt hình hay các nhân vật trong film. Thay vào đó, chúng ta có thể thấy những tấm bản đồ địa lý, những tấm ảnh chụp , những mô hình nho nhỏ làm giáo cụ trực quan được bày gọn gàng và đẹp mắt trên các giá gỗ.
Đặc biệt ở trong lớp , tôi luôn trang trí thêm những bình hoa tươi hoặc cây xanh, như vậy sẽ giúp trẻ cảm thấy dễ chịu với không khí trong lớp.
Một trong những triết lý của phương pháp Montessori là trẻ sẽ học thông qua đôi tay của mình. Trẻ sẽ thao tác, trải nghiệm trên các giáo cụ cho đến khi hiểu được những bài học chứa đựng trong mỗi học liệu này.
Các giáo cụ được thiết kế đẹp, tinh xảo và rất cuốn hút trẻ. Những giáo cụ này được chia thành các môn học khác nhau, có mức độ từ dễ đến khó và được sắp xếp vào kệ ở từng khu riêng biệt.
Cô giáo, trẻ và môi trường học được xem như 1 tam giác học tập, có mối liên hệ gắn bó chặt chẽ với nhau. Vì vậy tôi đã chuẩn bị 1 môi trường học chu đáo với các học liệu và hoạt động có thể lôi cuốn trẻ tham gia và luôn làm mới các bài học và thử thách để kích thích sự tò mò, ham học hỏi của trẻ.
5. Biện pháp 5 : Tuyên truyền với phụ huynh.
Để cho trẻ tiếp thu bài và thích học môn Làm quen với toán thì các bậc phụ huynh giữ một vai trò vô cùng quan trọng. Do đó tôi đã tuyên truyền tới các bậc phụ huynh và giúp phụ huynh hiểu về phương pháp montessori mà tôi áp dụng để dạy trẻ: Phương pháp Montessori là một phương pháp sư phạm giáo dục trẻ em dựa vào việc học qua cảm giác.
Chắc là bất kỳ một người cha, người mẹ nào cũng luôn mong muốn con mình được khỏe mạnh, thông minh, học giỏi và thành đạt. Nếu phương pháp giáo dục truyền thống là cố gắng nhồi nhét, nhào nặn và áp đặt lên con trẻ, để trẻ được trưởng thành theo cách giáo viên mong muốn. Thì ngược lại, phương pháp giáo dục Montessori là tôn trọng quyền tự do và sự sáng tạo của trẻ nhỏ theo một cách tự nhiên nhất.
Để tạo sự tin tưởng và thu hút sự tham gia của phụ huynh vào các hoạt động chăm sóc giáo dục trẻ của lớp và của nhà trường thì tôi đã :
+ Luôn lắng nghe ý kiến của cha mẹ trẻ, chủ động xây dựng mối quan hệ tốt với phụ huynh, săn sàng tư vấn và giúp đỡ các kiến thức chăm sóc giáo dục trẻ.
+ Liên lạc thường xuyên với gia đình để tìm hiểu sinh hoạt của trẻ ở nhà, thông tin cho cha mẹ về tình hình trẻ ở lớp, những thay đổi của trẻ nếu có để kịp thời có biện pháp tác động chăm sóc và giáo dục trẻ.
+ Đặc biệt khi lập kế hoạch hoạt động theo tuần/ tháng, tôi thường đưa nội dung phù hợp vào kế hoạch.
Bên cạnh đó muốn phụ huynh thật sự tin tưởng hơn nữa tôi thường xuyên thông tin đầy đủ cho các bậc phụ huynh về chương trình chăm sóc giáo dục trẻ ở trường ở lớp dưới các hình thức:
+ Họp phụ huynh đầu năm.
+ Thông qua giờ đón trả trẻ, tôi thường xuyên trao đổi với phụ huynh về những trường hợp cá biệt, hoặc những thay đổi bất thường của trẻ để phụ huynh có kế hoạch giáo dục trẻ thêm.
+ Xây dựng góc tuyên truyền ở ngoài của lớp, thường xuyên thay đổi nội dung tuyên truyên để phụ huynh nắm được thông tin chính xác và gần nhất.
+ Thông báo bảng chương trình dạy trẻ theo tuần để phụ huynh kết hợp dạy con ở nhà.
IV: HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
1.Kết quả thực hiện:
Bằng:“ Một số biện pháp giúp trẻ 3-4 tuổi học toán với phương pháp Montessori’’ cuối năm lớp tôi đã đạt được một số kết quả như sau:
+ Chất lượng và kết quả giờ dạy của tôi được nhà trường và chuyên môn đánh giá có chất lượng và sáng tạo.
+ Trẻ có hứng thú tham gia các hoạt động làm quen với toán, trẻ đã phát huy được tính tích cực.
+ 100% các cháu 3 tuổi đếm được từ 1-10, nhận được các hình học cơ bản.
+ 100% trẻ đã xác định được vị trí trong không gian.
+90% các cháu có khả năng so sánh rất tốt.
+Giáo viên năng động, linh hoạt và sáng tạo hơn trong việc sử dụng giáo cụ trực quan với phương pháp montesssor
+ Phụ huynh học sinh hiểu hơn về cách dạy trẻ học toán với phương pháp montessori và quan tâm hơn đến việc học tập của con em mình , một số gia đình có điều kiện đã đầu tư thêm các giáo cụ trực quan cho lớp.
Để minh chứng cho kết quả đã đạt được dưới đây là bảng kết quả so sánh về việc : “học toán với phương pháp montessori’’.
|
Chỉ tiêu
|
Trước khi áp dụng
|
Sau khi áp dụng
|
|
N
|
%
|
N
|
%
|
|
Số
Lượng trẻ
N = 45
|
1. Khả năng hứng thú.
|
28
|
62,2
|
43
|
95,5
|
|
2. Nhận biết số đếm
|
30
|
66,6
|
45
|
100
|
|
3. Nhận biết hình dạng.
|
27
|
60
|
43
|
95,5
|
|
|
4. Nhận biết kích thước.
|
26
|
57,7
|
44
|
97,7
|
|
|
5. Nhận biết định hướng không gian
|
23
|
51,1
|
42
|
93,3
|
|
|
6. Nhận biết thời gian
|
26
|
57,7
|
42
|
93,3
|
|
|
7. Nhận biết đo lường
|
25
|
55,5
|
43
|
95,5
|
|
|
8. Nhận biết quy tắc sắp xếp
|
23
|
51,1
|
43
|
95,5
|
2. Nhận xét:
Kết quả trên cho thấy: đã có sự chuyển biến trong học tập của trẻ.
+ Ở tiêu chí: Định hướng không gian thời gian” đã tăng từ > 50% lên 93,3%.
+ Ở tiêu chí: Đo lường và sắp xếp theo qui tắc” đã tăng n từ > 40% lên 95,5%.
+ Ở tiêu chí: Kích thước và hình dạng” đã tăng l từ > 50% lên 95,5% - 97,7%. +Ở tiêu chí: Số đếm” 100% trẻ đạt yêu cầu.
Vậy, kết quả thực nghiệm của tôi thành công và tạo động lực cho tôi tiếp tục nghiên cứu đề xuất các biện pháp hữu hiệu nhất để phục vụ công tác chăm sóc, giáo dục trẻ ngày một tốt hơn : “Giúp trẻ mỗi ngày đến trường là một ngày vui”
C. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1.Kết luận:
Toán học rất cần thiết trong mọi lĩnh vực của cuộc sống. Chương trình toán học ở trường mầm non góp phần hình thành các biểu tượng toán học cho trẻ,là những kiến thức tiền khoa học,trang bị cho trẻ những kỹ năng cụ thể nhằm giúp trẻ có bước đầu thực hành định hướng trong các mối quan hệ toán học, ta cần sử dụng hợp lý các phương pháp, biện pháp trong tiết dạy sẽ làm tăng hứng thú học tập của trẻ làm cho việc học của trẻ trở lên thoải mái nhẹ nhàng hơn.
Khi viết bản sáng kiến này điều mà tôi cảm thấy tâm đắc nhất đó là trẻ thực sự hứng thú với những tiết học mà tôi đã áp dụng dạy toán cho trẻ với phương pháp montessori. Trong quá trình học trẻ được tiếp cận với những điều mới lạ, hấp dẫn.Từ đó góp một phần nhỏ vào việc nâng cao chất lượng, phát triển toàn diện, tạo tâm thế vững vàng về kiến thức toán cho trẻ .
Tuy nhiên để có được kết quả như vậy trước hết:
- Giáo viên phải hiểu về phương pháp montessori để dạy trẻ và nắm chắc phương pháp giảng dạy đặc trưng của từng bộ môn.
- Giáo viên phải sưu tầm thêm các giáo cụ trực quan và không ngừng học hỏi để nâng cao trình độ trong việc phát huy các tính sáng tạo, đổi mới tư duy giảng dạy.
- Khi xây dựng tiết học phải dựa vào nội dung và yêu cầu của bài, phù hợp với tình hình thức tế của lớp và trình độ, hứng thú của học sinh.
Ngoài ra, giáo viên phải lưu ý một số vấn đề sau:
- Giáo viên phải chú ý đến giáo cụ trực quan, thời gian, chủ đề của chương trình.
- Giáo viên phải luôn luôn học hỏi, lắng nghe, rút kinh nghiệm sau mỗi lần áp dụng và phải sáng tạo trong giảng dạy.
Với những cách làm trong bản sáng kiến này, tôi thấy chủ động, tự tin hơn rất nhiều khi lên tiết. Đặc biệt tôi đã tạo cho trẻ thích đi học,thích học và hào hứng, tích cực, chủ động vào các hoạt động.
2. Bài học kinh nghiệm:
Qua một thời gian thực hiện sáng kiến: “Một số biện pháp giúp trẻ 3-4 tuổi học toán với phương pháp Montessori.” tôi vô cùng phấn khởi với kết quả đã đạt được và đáng trân trọng.
Để nâng cao chất lượng môn toán học cho trẻ mẫu giáo nói chung và cho trẻ mẫu giáo bé nói riêng, tôi tự rút ra bài học cho mình như sau. Cô giáo phải nắm chắc nội dung chương trình và phương pháp bộ môn.Thường xuyên học tập để nâng cao trình độ, nghiệp vụ.
- Giáo viên phải luôn tìm tòi, nghiên cứu để tạo ra cái mới học hỏi đồng nghiệp rút ra kinh nghiệm cho bản thân.
- Đặc biệt là ta phải gây được hứng thú cho trẻ để phát huy được tính tích cực của trẻ bằng nhiều cách như:
+ Biết sử dụng linh hoạt các hình thức khác nhau như: Gây hứng thú cho trẻ ngay ở phần giới thiệu bài; Biết cách lựa chọn chủ đề và lồng ghép chủ đề xuyên suốt tiết học tạo sự hấp dẫn, lôi cuốn trẻ vào hoạt động nhận thức một cách nhẹ nhàng thoải mái.
+ Để thay đổi không khí lớp học, sáng tạo nhiều trò chơi mới, làm đồ dùng trực quan đẹp, hấp dẫn phù hợp với trẻ. Dùng lời nói hấp dẫn truyền cảm để thu hút và hấp dẫn trẻ.
Một yếu tố cũng rất quan trọng đó là ta cần phối hợp cùng với phụ huynh để thống nhất cùng quan điểm giáo dục trẻ. Làm tốt công tác xã hội hoá giáo dục vì việc chăm sóc giáo dục trẻ không chỉ riêng có trách nhiệm của nhà trường mà cần có sự phối kêt hợp của gia đình và xã hội.
3. Kiến nghị:
- Với phòng giáo dục mở lớp học bồi dưỡng về các phương pháp dạy học đổi mới để nhiều giáo viên tham gia học tập.
- Với nhà trường: Tạo điều kiện cho giáo viên tham dự các lớp bồi dưỡng, kiến tập và học tập ở một số trường đã thực hiện ứng dụng phương pháp montessori vào trong giảng dạy. Thường xuyên khuyến khích, động viên, tạo điều kiện về thời gian cũng như kinh phí cho giáo viên làm các giáo cụ trực quan.
- Với phụ huynh cần quan tâm sát xao đến con em mình hơn. Phối hợp chặt chẽ với nhà trường cùng cô giáo chủ nhiệm kịp thời động viên hướng dẫn tạo hứng thú cho trẻ học.
Trên đây là một số kinh nghiệm mà tôi đã đúc kết được sau 1 năm ứng dụng Rất mong các cấp lãnh đạo, ban giám hiệu nhà trường và các bạn đồng nghiệp đóng góp ý kiến bổ sung để tôi có nhiều kinh nghiện hơn nữa trong việc: tìm ra “Một số biện pháp giúp trẻ 3-4 tuổi học Toán với phương pháp Montessori.”
Tôi xin trân thành cảm ơn!