- ĐẶT VẤN ĐỀ.
Phát triển thẩm mỹ là một trong năm lĩnh vực giáo dục toàn diện cho trẻ Mầm non. Với mỗi trẻ em nói chung, trẻ mầm non nói riêng đều có tâm hồn nhạy cảm với thế giới xung quanh, thế giới xung quanh chứa đựng bao điều mới lạ hấp dẫn. Trẻ thường tỏ ra dễ xúc cảm với cảnh vật xung quanh, trẻ dễ bị cuốn hút trước cảnh vật có nhiều màu sắc, hay 1 bông hoa đẹp, bức tranh sinh động, đồ chơi ngộ nghĩnh… Với đặc điểm như vậy nên năng khiếu nghệ thuật thường được nảy sinh ngay từ tuổi ấu thơ. Vì vậy việc giáo dục thẩm mỹ cần được bồi dưỡng ngay từ tuổi mẫu giáo để ươm trồng những tài năng nghệ thuật cho tương lai
Nội dung hoạt động tạo hình trong trường mầm non là một phương tiện phát triển thẩm mỹ cho trẻ rất hữu hiệu. Thông qua hoạt động tạo hình giúp trẻ phát triển các chức năng tâm lí như khả năng tri giác các sự vật hiện tượng xung quanh, từ đó buộc trẻ phải tư duy và quá trình đó làm phát triển óc tưởng tượng sáng, ham muốn tạo ra cái đẹp. Đây là yếu tố cần thiết góp phần giúp trẻ phát triển toàn diện nhân cách cho trẻ
Đặc biệt ở tuổi mẫu giáo là thời kỳ nhạy cảm với những “cái đẹp ” xung quanh, có thể coi đây là thời kỳ phát cảm của những cảm xúc thẩm mỹ xúc cảm tích cực được nảy sinh khi trẻ tiếp xúc trực tiếp với “cái đẹp” tạo nên trạng thái tinh thần khoan khoái khiến đứa trẻ cảm thấy gắn bó thiết tha với cái đẹp và cảnh vật xung quanh, làm nảy sinh ở trẻ lòng mong muốn làm những điều tốt lành để đem niềm vui đến cho mọi người. Từ những xúc cảm tích cực trẻ bắt đầu mong muốn thể hiện trong các hoạt động.
Hoạt động tạo hình của trẻ chưa phải là một hoạt động nghệ thuật sáng tạo. Quá trình hoạt động và sản phẩm hoạt động tạo hình của trẻ được thể hiện đặc điểm của một nhân cách đang được hình thành.Hoạt động tạo hình của trẻ em không nhằm tạo nên sản phẩm phục vụ xã hội, cải tạo thế giới hiện thực xung quanh. Mục đích và kết quả to lớn nhất của quá trình hoạt động chính là quá trình biến đổi, phát triển của chính bản thân chủ thể hoạt động ( trẻ em ).
Trẻ em không phải là người lớn thu nhỏ lại, mà nó cũng có những đặc điểm riêng biệt về cấu tạo sinh lý, do đó trẻ em cũng cần có những biện pháp chăm sóc thích hợp. Có người đã cho rằng: Trẻ em là một trang giấy trắng và ai muốn vẽ gì vào đó thì vẽ. Đó chính là một quan điểm thật sai lầm, vì thực tế khoa học đã chứng minh trẻ em cũng có những nhận thức riêng bên trong của mình, nhưng đòi hỏi trẻ phải tích cực tham gia vào hoạt động thì từ đó tâm lý của trẻ mới phát triển và bộc lộ ra bên ngoài.
Trẻ mẫu giáo "Chơi mà học, học mà chơi". Trẻ rất hiếu động, tò mò, ham muốn học hỏi, tìm hiểu thế giới xung quanh. Trong khi chơi, trẻ thực sự học để lĩnh hội các khái niệm ban đầu hoặc các tri thức tiền khoa học. Biết được tầm quan trọng đó, là một người giáo viên chúng ta cần phải coi trọng việc tạo ra môi trường giáo dục trẻ bằng những hoạt động thiết thực, nhằm phát triển một cách toàn diện trên tất cả các lĩnh vực: Trí tuệ- Đạo đức- Thẩm mĩ- Thể lực. Từ đó, giúp trẻ hoàn thiện nhân cách, ngôn ngữ, tư duy, phát triển các kỹ năng thực hành, giao tiếp, ứng sử.
Đối với việc giáo dục phát trển nhân cách toàn diện cho trẻ em, hoạt động tạo hình có một vị trí rất quan trọng. Hoạt động tạo hình chiếm vị trí quan trọng trong chương trình giáo dục mầm non, nó là phương tiện cơ bản cho việc giáo dục thẩm mỹ, giáo dục toàn diện cho trẻ ngay từ những năm đầu của cuộc sống.
Thông qua hoạt động tạo hình giúp trẻ mở rộng hiểu biết, phát triển khả năng tri giác, hình thành ở trẻ khả năng tư duy, phát triển xúc cảm- tình cảm- nhân cách- trí tuệ- sự khéo léo- tính kiên trì. Đặc biệt là phát triển thẩm mỹ- nghệ thuật. Tính sáng tạo phản ánh thế giới xung quanh một cách tích cực, biết yêu quý và trân trọng cái đẹp (tình yêu con người, yêu thiên nhiên, con vật, cỏ cây, hoa lá …).
Hoạt động tạo hình là một hoạt động có đầy đủ điều kiện để đảm bảo sự tác động đồng bộ lên mọi mặt phát triển của trẻ em về đạo đức, trí tuệ, thẩm mĩ, thể chất và hình thành các phẩm chất kĩ năng ban đầu của con người như một thành viên trong xã hội biết tích cực, sáng tạo. Hiểu được tầm quan trọng đó, tôi luôn tìm tòi những bện pháp, phương pháp tốt nhất để giúp trẻ hoạt động tích cực trong lĩnh vực này.
Người giáo viên mầm non cần có những phương pháp phù hợp với từng độ tuổi, điều kiện của trường, lớp để có một giờ học đạt kết quả cao, tăng khả năng nhận thức của trẻ. Góp phần đưa sự nghiệp giáo dục của trường, của ngành ngày càng phát triển hơn. Bản thân tôi là giáo viên đã từng trải qua gần chục năm trực tiếp giảng dạy tôi muốn được đóng góp một số kinh nghiệm nhỏ bé của mình để nâng cao chất lượng giảng dạy, nên tôi chọn đề tài “ Một số biện pháp phát triển thẩm mỹ cho trẻ mẫu giáo lớn thông qua hoạt động tạo hình” nhằm tìm ra những Biện pháp phù hợp nhằm nâng cao khả năng tạo hình cho trẻ, đồng thời tạo cho trẻ sự hứng thú, niềm say mê với hoạt động nghệ thuật tạo hình truyền thống, hơn thế là để tìm ra hướng giải quyết tốt nhất cho trẻ 5-6 tuổi khi tham gia hoạt động tạo hình.
II . GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
- CƠ SỞ LÝ LUẬN.
Hoạt động tạo hình của trẻ trong trường Mầm non chính là một phương tiện phát triển thẩm mỹ cho trẻ. Hoạt động tạo hình là một phương tiện giáo dục phát triển ở trẻ khả năng cảm nhận, cảm thụ cái đẹp trong cuộc sống nghệ thuật ,hình thành lòng ham muốn và khả năng thể hiện vẻ đẹp của các sự vật ,hiện tượng trong cuộc sống xung quanh,để qua đó biểu lộ thái độ, tình cảm của mình ,vì vậy hoạt động tạo hình là một con đường giúp cho trẻ khả năng tự học và tự học suốt đời để biết tự khẳng định mình và biết chung sống.
Khi tham gia hoạt động vẽ trẻ tái tạo các đồ vật ,hiện tượng quen thuộc bằng hình tượng mà trước đó trẻ tri giác được. Nhờ đó quá trình thao tác tư duy như phân tích, tổng hợp, so sánh, khái quát hoá được hình thành phát huy tính tích cực trực quan hình tượng cho trẻ, qua đó góp phần giúp trẻ hứng thú tích cực hoạt động. Đặc biệt, trong hoạt động vẽ trẻ có nhiều cơ hội tìm hiểu, nghiên cứu các đối tượng miêu tả để có được hiểu biết, sự hình dung về các đối tượng đó, từ đó xây dựng các biểu tượng .Chính vì thế hoạt động tạo hình là một trong những phương tiện tích cực để phát triển ở trẻ khả năng hoạt động trí tuệ như : óc quan sát ,trí nhớ ,tư duy,tưởng tượng .Nhờ có hoạt động tạo hình mà vốn hiểu biết của trẻ về thế giới xung quanh được tăng lên, ngày càng trở lên “giàu có ” hơn về lượng và chất .
Tham gia vào hoạt động tạo hình trẻ có điều kiện tiếp thu cái đẹp ,cái tốt trong xã hội, trải nghiệm các xúc cảm, tình cảm trong giao tiếp, học hỏi về những kỹ năng xã hội và đánh giá các hành vi văn hoá xã hội qua các hình tượng, các sự kiện, hiện tượng được miêu tả. Nội dung của tạo hình là con đường dẫn dắt trẻ nhanh chóng hoà nhập vào xã hội xung quanh . Tham gia vào hoạt động tạo hình trẻ sẽ trải nghiệm những xúc cảm đặc biệt như tình yêu thương, lòng mong muốn làm điều tốt cho người khác đó là diều kiện để hình thành ở trẻ tính chu đáo, ý thức cộng đồng, quan tâm chăm sóc đến người khác và kỹ năng giao tiếp xã hội . Trong quá trình hoạt động sáng tạo ra sản phẩm sẽ giúp trẻ được rèn luyện các kỹ năng hoạt động thực tiễn, thói quen làm việc một cách tự giác, tính tích cực .
2. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
a. Thuận lợi.
Được Ban giám hiệu nhà trường hỗ trợ mua sắm trang thiết bị, đồ dùng phục vụ cho hoạt động đầy đủ, phòng học có diện tích rộng rãi, thoải mái phục vụ cho hoạt động tạo hình cho trẻ, đặc biệt thoáng mát, có đủ ánh sáng.
Đa số phụ huynh nhiệt tình có nhận thức về việc học tập của mình, sẵn sàng hỗ trợ và tìm kiếm nguyên vật liệu cho việc làm đồ dùng trực quan càng thêm phong phú và đa dạng.
Bản thân tôi cũng đã được tham gia nhiều lớp tập huấn làm đồ dùng đồ chơi của Phòng Gíao Dục và Đào Tạo, không những vậy tôi luôn tìm tòi khám phá tích cực học hỏi trau dồi kinh nghiệm từ những chuyến đi thực tế, kiến tập ở các trường bạn. Lớp tôi có 3 giáo viên đều có trình độ, kỹ năng, sự sáng tạo về môn tạo hình tốt. Nhận thức của trẻ đều ở cùng 1 lứa tuổi nên khả năng tiếp thu kiến thức, các thao tác tạo hình rất đồng đều.
b. Khó khăn.
Đồ chơi tự tạo chưa phong phú các góc chơi còn hạn chế để trẻ hoạt động cũng như khám phá tổ chức các hoạt động trong bộ môn tạo hình chưa đạt kết quả cao.Đa số trẻ ở độ tuổi này kỹ năng về tạo hình còn sơ sài, cảm nhận tác phẩm nghệ thuật còn đơn giản, chậm, chưa tập trung. Khả năng tập trung, sự khéo léo của đôi tay, sự phối hợp của tay và mắt của trẻ vẫn còn chưa linh hoạt.
Lớp có một số trẻ còn non yếu khả năng tiếp thu còn chậm hơn so với các bạn. Nhiều cháu còn chưa có thói quen nề nếp với giờ học, chưa tích cực hoạt động tạo hình như: Đa số trẻ vẫn chưa tích cực và chủ động trong học tập. Một số cháu không học qua mẫu giáo bé nên các kỹ năng về tạo hình còn hạn chế: khả năng vẽ, xé dán, nặn còn yếu…Kỹ năng tạo hình còn vụng về, vật liệu còn hạn chế.Phụ huynh chưa nắm bắt được nội dung cụ thể môn học, chủ đề. Các đồng nghiệp đều là những giáo viên mới chưa có nhiều kinh nghiệm trong việc sưu tầm phối hợp nguyên vật liệu khác nhau để tạo ra sản phẩm.
Nhưng với sự cố gắng kiên trì của bản thân và sự quan tâm của ban giám hiệu đã giúp tôi vượt qua khó khăn để hoàn thành tốt nhiệm vụ và tìm ra biện pháp, hình thức tổ chức sáng tạo, đạt hiệu quả cao mang lại những bài học kinh nghiệm tiến bộ cho bản thân và cho đồng nghiệp cùng thực hiện. Để có những thành quả đó không phải một sớm , một chiều mà là cả 1 thời gian rèn luyện trẻ , thử nghiệm.
Như chúng ta đã biết ở mỗi trẻ đều có một mức độ khả năng tạo hình khác nhau, vì thế để đánh giá được khả năng của trẻ thì chúng ta phải nhìn vào khả năng của từng trẻ làm được gì. Bên cạnh đặc điểm tâm sinh lý thì phải dựa vào mục tiêu đặt ra trong giờ hoạt động cũng rất quan trọng. Không nên ôm đồm quá nhiều mục tiêu trong một giờ hoạt động quá mà cần đưa ra những mục tiêu phù hợp mà từ đó dựa vào những mục tiêu đó để đánh giá cái gì trẻ đã đạt được và chưa đạt được.
Ngay từ đầu năm học 2019-2020, thông qua hoạt động tạo hình của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi, tôi đã tiến hành khảo sát, đánh giá chất lượng trên trẻ, với số trẻ là 45 cháu và đạt kết quả như sau:
|
Số trẻ
|
Phân loại theo khả năng
|
Đạt
|
Chưa đạt
|
|
Số trẻ
|
%
|
Số trẻ
|
%
|
|
45
|
1.Khả năng vẽ
|
30
|
67
|
15
|
33
|
|
2. Khả năng tô màu
|
35
|
78
|
5
|
22
|
|
3.Khả năng xé
|
27
|
60
|
18
|
40
|
|
4.Khả năng nặn
|
29
|
64
|
16
|
36
|
|
5.Khả năng gấp
|
20
|
44
|
25
|
56
|
Thông qua kết quả khảo sát, đa số trẻ trong lớp đã bước đầu biết cách vẽ các nét cơ bản, biết cách cầm bút và tô màu vào nội dung tranh vẽ. Tuy nhiên vẫn còn nhiều trẻ chưa biết kết hợp các nét vẽ để tạo ra sản phẩm đặc biệt. Kỹ năng sử dụng màu sắc và phối hợp màu sắc hài hòa còn nhiều hạn chế. Trẻ còn chưa biết cách tô màu nền cho tranh…
Chính vì vậy, để thực hiện việc lấy trẻ làm trung tâm khi tổ chức hoạt động cho trẻ thì đòi hỏi giáo viên phải hiểu rõ khả năng của trẻ trong lớp của mình. Từ đó mới có thể lựa chọn nội dung giáo dục phù hợp với trẻ. Ngoài ra giáo viên còn phải lựa chọn sáng tạo các hình thức tổ chức tiết học tạo hình nhằm giúp trẻ tiếp thu có hiệu quả nhất.
3. CÁC BIỆN PHÁP TIẾN HÀNH:
Con người sinh ra không phải ai cũng đã có sẵn trong mình những năng khiếu thẩm mỹ, cũng không ai cũng có những tài năng bên mình, mà phải có quá trình học tập và tích lũy kiến thức cũng như kinh nghiệm.Nhất là đối với trẻ nhỏ, việc học của trẻ không phải đơn thuần đưa trẻ vào một khuôn phép chặt chẽ, mà học của trẻ ở đây thông qua chơi, “ trẻ chơi mà học, học mà chơi”. Vì thế đứng trước những thuận lợi và không ít khó khăn đó là một giáo viên trẻ tôi cố gắng tìm tòi để lựa chọn các biện pháp, hình thức tổ chức thích hợp giúp tất cả trẻ đều hứng thú và tích cực tham gia hoạt động tạo hình.
Biện pháp 1: Xây dựng kế hoạch tổ chức hoạt động tạo hình đảm bảo mục tiêu đề ra
Xây dựng kế hoạch nội dung hoạt động tạo hình có chương trình phù hợp với lứa tuổi, đặc điểm tâm sinh lí, kiến thức, kỹ năng của trẻ tại lớp sẽ giúp trẻ được cung cấp rèn luyện các kỹ năng tạo hình tốt. Mặt khác xây dựng kế hoạch trước sẽ giúp giáo viên chủ động hơn trong việc chuẩn bị nội dung, đồ dùng giảng dạy cho trẻ trong năm học.
Đối với bản thân phải có kiến thức vững vàng trau dồi về chuyên môn nghiệp vụ, tâm huyết với nghề thì mới có thể xây dụng được kế hoạch cho cả năm phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của trẻ. Ngoài ra tôi còn sưu tầm và nghiên cứu một số sách vở có nội dung phù hợp và hỗ trợ cho bộ môn tạo hình để đạt được kết quả cao nhất. Khi xây dựng kế hoạch đầu tiên phải bám sát nội dung chương trình và mục tiêu giáo dục, dựa trên điều kiện thực tiễn của trường, lớp. Tích cực thường xuyên trao đổi, học hỏi, rút kinh nghiệm với bản thân và đồng nghiệp. Cần có ý tưởng sáng tạo phong phú.
Khi lựa chọn kế hoạch cần sắp xếp nội dung sao cho rèn kỹ năng từ đơn giản đến phức tạp dần theo năm học phù hợp với sự phát triển của trẻ. Nội dung bám sát mục tiêu của lứa tuổi.
Chính vì vậy mà ngay từ đầu năm học tôi đã xây dựng kế hoạch, nội dung chương trình và đưa hoạt động tạo hình không chỉ vào hoạt động chung mà còn vào các hoạt động trong ngày của trẻ đảm bảo mục tiêu giáo dục, nhu cầu của trẻ
|
Tháng
|
Mục tiêu
|
Nội dung hoạt động
|
|
9
|
94. Chăm chú lắng nghe và hưởng ứng cảm xúc (hát theo, nhún nhảy, lắc lư, thể hiện động tác minh họa phù hợp) theo bài hát, bản nhạc. Thích nghe và đọc thơ, đồng dao, ca dao, tục ngữ; thích nghe và kể chuyện
|
*Tạo hình
-Vẽ chân dung cô giáo( Đề tài)
- Vẽ đèn trung thu( Đề tài)
- Vẽ bạn trong lớp học của bé( Đề tài)
- Nặn đèn ông sao( Mẫu)
- cắt dán đồ dùng đồ chơi mà bé thích
- Trang trí các loại đèn trung thu
*Âm nhạc
-Dạy hát: hành khúc tới trường
- Nghe hát: Đi học
- Vận động: Bé rất ngoan
|
|
10
|
28. Thể hiện hiểu biết về đối tượng qua hoạt động chơi, âm nhạc và tạo hình...
95. Thích thú ngắm nhìn và sử dụng các từ gợi cảm nói lên xúc của mình (về màu sắc, hình dáng, bố cục...) của các tác phẩm tạo hình.
96. Hát đúng giai điệu, lời ca, hát diễn cẩm phù hợp với sắc thái, tình cảm của bài hát giọng hát, nét mặt, điệu bộ, cử chỉ....
|
-Nặn đồ dùng bé thích
-In đồ từ bàn tay( Đề tài)
- Vẽ trang trí váy( Đề tài)
-Vẽ người thân( Đề tài)
-Vẽ khu nhà của bé( Đề tài)
- Xé dán nhà cao tầng( Đề tài)
- Nặn theo ý thích
|
|
11
|
98. Phối hợp và lựa chọn các ngyên vật liệu tạo hình, vật liệu thiên nhiên để tạo ra sản phẩm.
102. Phối hợp các kĩ năng xếp hình để tạo thành các sản phẩm có kiểu dáng, màu sắc hài hòa, bố cục cân đối.
|
-Trang trí bưu thiếp tặng cô( Đề tài)
-Tạo hình từ ống hút( ý thích)
-Gấp quần, áo( Đề tài)
-Đan nong môt
( Mẫu)
-Vẽ nghề bé yêu thích
- Xé dán đồ dùng các nghề( Đề tài)
- Vẽ cô giáo của em( Đề tài)
|
|
12
|
97. Vận động nhịp nhàng phù hợp với sắc thái, nhịp điệu bài hát, bản nhạc với các hình thức (Vỗ tay theo các loại tiết tấu, múa).
103. Nhận xét các sản phẩm tạo hình về màu sắc, hình dáng, bố cục.
|
- Vẽ vườn cây ăn quả( Đề tài)
-Cắt dán tranh hình ảnh các nghề
- vẽ ngã tư đường phố( Đề tài)
- In đồ( dập khuôn)
- vẽ chú bộ đội hải quân( Đề tài)
- xé dán trang phục bộ đội( Đề tài)
|
|
1
|
99. Phối hợp các kĩ năng vẽ để tạo thành bức tranh
|
-Vẽ cảnh biển ( Đề tài)
-Xé sóng biển ( Đề tài)
-Tạo hình từ lá cây( Đề tài)
-Xé dán theo ý thích
- Xé dán bánh trưng,bánh dày( Mẫu)
-Vẽ phương tiện giao thông bé thích
- Nặn ô tô tải( Mẫu)
- Cắt dán phương tiện giao thông đường thủy ( Đề tài)
- Xé dán máy bay ( Mẫu)
|
|
2
|
105. Gõ đệm bằng dụng cụ theo tiết tấu tự chọn
|
- Vẽ lọ hoa ngày tết( Đề tài)
-Nặn quả ngày tết( Đề tài)
-Cắt dán bao lì xì( Mẫu)
-Cắt dán diều( Đề tài)
-Vẽ cành đào ( Đề tài)
- Xé dán hoa mai( Đề tài)
- Trang trí cành đào, cành mai
- Vẽ cảnh trời mưa ( Đề tài)
|
|
3
|
100. Phối hợp các kĩ năng cắt, xé dán để tạo thành bức tranh
104. Tự nghĩ ra các hình thức để tạo ra âm thanh, vận động, hát theo các bản nhạc, bài hát yêu thích
|
- Gấp con bướm ( Mẫu)
- Cắt dán hoa ( Mẫu)
-Làm phương tiện giao thông từ vật liệu sưu tầm ( Đề tài)
-Vẽ con bò ( Mẫu)
- Vẽ con vật sống trong rừng( Đề tài)
- Nặn con cá ( Mẫu)
- Gấp con ếch ( Mẫu)
- Xé dán con chuồn chuồn ( Đề tài)
- Uốn kẽm xù làm các con vật theo ý thích
|
|
4
|
101. Phối hợp các kĩ năng nặn để tạo thành sản phẩm có bố cục cân đối.
|
- Xé dán đàn cá( Đề tài)
- Gấp thuyền ( Mẫu)
- Tạo hình từ rau củ quả ( Đề tài)
- Nặn người ( Mẫu)
- Cắt dán lá cờ ( Mẫu)
- Tạo hình con vật từ vỏ hộp sữa ( Đề tài)
- Vẽ theo ý thích
|
|
5
|
106. Nói lên ý tưởng và tạo ra các sản phẩm tạo hình theo ý thích.
107. Đặt tên cho sản phẩm tạo hình.
|
- Cắt dán đồ dùng học tập
- Gấp đồng hồ ( Mẫu)
- Cắt dán hình ảnh Bác Hồ
- Xé dán thuyền trên biển( Đề tài)
- Vẽ đồ dùng học tập bé yêu thích
- Đan cái quạt ( Mẫu)
- Trang trí khung ảnh Bác Hồ( Đề tài)
- Nặn cái sặp sách ( Mẫu)
|
Khi xây dựng kế hạch, căn cứ mục tiêu giáo dục tôi đã lựa chọn các hoạt động phù hợp vừa giúp trẻ hoạt động tạo hình, vừa tạo cơ hội để trẻ được tham gia trải nghiệm tích cực nhất. Nhờ có kế hoạch cụ thể, rõ ràng tôi luôn chủ động trong việc chuẩn bị đồ dùng, chủ động trao đổi với phụ huynh, và chủ động trong việc tiến hành các hoạt động. Nhờ đó, việc thực hiện cho trẻ hoạt động tạo hình có hệ thống, các hoạt động không bị lặp đi lặp lại, trẻ hứng thú tích cực tham gia hơn.
Biện pháp 2: Đổi mới hình thức tổ chức hoạt động tạo hình thu hút trẻ.
Trẻ mầm non hay bị thu hút bởi những điều mới lạ. Vì vậy cô giáo luôn luôn phải đổi mới, tìm tòi, nghiên cứu tạo ra những điều mới lạ để đáp ứng nhu cầu của trẻ.
*Đổi mới nội dung
Nội dung cho trẻ tạo hình phải đảm bảo mục tiêu của môn học, từ đơn giản đến phức tạp, đảm bảo tính loogic,và phải phù hợp năng lực theo độ tuổi, nhu cầu mong muốn của đứa trẻ. Cập nhật tính hiện đại và hữu ích, nội dung vừa giữ được giá trị nghệ thuật tạo hình truyền thống đồng thời tiếp cận các xu hướng tạo hình hiện đại đa dạng về thể loại, phù hợp với độ tuổi: vẽ, nặn, cắt, xé dán, trang trí, in dập, tạo hình, miết, làm đồ chơi, tranh Đông Hồ, tranh Trừu tượng... Chất liệu tạo hình: Bút màu, bút sáp, đất nặn, phấn màu, màu nước, bột màu, ống hút, cát, sỏi đá, lá cây, sơn dầu...
Ví dụ: Trang trí chiếc áo dài, tạo hình từ ống hút, làm tranh từ lá cây, vẽ tranh Đông Hồ, in đập hoa từ các loại rau củ.
Sự sáng tạo của trẻ phát triển tốt nhất trong một môi trường học tập phong phú, mới lạ mà được hỗ trợ bởi những giáo viên có định hướng, quan sát biết đáp ứng khuyến khích trẻ độc lập, sáng tạo. Cô giáo cung cấp các nguồn nguyên liệu và phương tiện khác nhau cho trẻ thử nghiệm và tụ do bộc lộ bản thân mình. Cần đánh giá cao những ý tưởng của trẻ và không nên mong đợi trẻ coppy lại những bức tranh hay mẫu hình từ người khác.Giáo viên giao tiếp với trẻ và hỗ trợ trẻ trong việc thể hiện khả năng sáng tạo.
*Xác định mục đích, yêu cầu
Xác định mục đích yêu cầu ( mục tiêu) dựa trên kết quả mong đợi của chương trình, nhu cầu, khả năng của trẻ trong nhóm/ lớp, khả năng, năng khiếu của từng cá nhân trẻ. Trẻ được tiếp cận với các xu hướng nghệ thuật tạo hình dân gian ( tranh Đông Hồ, tranh thêu, tranh lụa) và hiện đại ( các trường phái tranh của các họa sĩ nổi tiếng trên thế giới, tranh trừu tượng...)
Trẻ có khả năng thể hiện cảm xúc, sáng tạo trong các hoạt động tạo hình như: thổi màu, in đập, chắp ghép, làm đồ chơi...bằng các nguyên vật liệu đơn giản, sẵn có và gần gũi để tạo nên sản phẩm. Phát triển khả năng tưởng tượng sáng tạo dựa trên những kinh nghiệm và cảm xúc cá nhân, tăng cường vốn sống và kích thích nhu cầu hoạt động, tích cực tạo sản phẩm.
*Phương pháp tổ chức
Giáo viên phải hiểu rõ và nắm chắc mục tiêu lĩnh vực thẩm mỹ trong chương trình giáo dục mầm non theo độ tuổi để chủ động trong việc lựa chọn nội dung , hình thức hoạt động tạo hình cho phù hợp với khả năng, hứng thú của trẻ. Căn cứ vào khả năng tạo hình của trẻ, của giáo viên, điều kiện thực tế, giáo viên xác định tổ chức hoạt động tạo hình thể loại theo mẫu, theo đề tài, theo ý thích trong hay ngoài giờ học.
Không nhất thiết phải cho trẻ quan sát mẫu các đối tượng mà trẻ sẽ tạo hình. Có thể cho trẻ xem video, tương tác, trải nghiệm ,khám phá với các đối tượng trẻ sẽ vẽ, nặn ,cắt, xé dán…
Thời gian để trẻ thực hiện và hoàn thành sản phẩm tạo hình có thể trong 1,2 hoặc nhiều hoạt động phụ thuộc vào đề tài, mức độ yêu cầu về kỹ năng, khả năng của trẻ.
Giáo viên có thể thay đổi các bước tổ chức hoạt động tạo hình, linh hoạt trong từng hoạt động từ hoạt động 1 (ổn định gây hứng thú ) đến hoạt động 5(nhận xét sản phẩm) nhằm mục đích giúp trẻ có cơ hội bộc lộ các ý tưởng và cảm xúc về bản thân và về thế giới mà trẻ nhìn thấy, trẻ tự tin khi nói ý tưởng, mong muốn được thử nghiệm.
Kết quả: Qua việc đổi mới hình thức tổ chức hoạt động tạo hình trẻ rất hứng thú khi được tham gia vào bất kỳ hoạt động tạo hình nào. Sản phẩm mà trẻ tạo ra không chỉ đẹp, đúng yêu cầu mà còn rất sáng tạo và phù hợp với trẻ. Từ đó giáo viên quan tâm được ý tưởng của trẻ và việc tiếp cận với trẻ cũng dễ dàng hơn.
Biện pháp 3: Sử dụng nguyên liệu, đồ dùng mở trong các hoạt động tạo hình.
Sử dụng các vật liệu làm đồ dùng, đồ chơi đã tạo thành làn sóng lan rộng khắp các nhà trường, nhiều sản phẩm được kết tinh bởi sự khéo léo, sáng tạo của giáo viên, phụ huynh học sinh và bản thân trẻ được trải nghiệm với cơ hội học tập khác nhau khi tham gia hoạt động này. Nhiều đồ dùng, đồ chơi bền, đẹp, có tính sư phạm tốt, có giá trị sử dụng cao được nhân rộng cách làm trong đội ngũ giáo viên, làm phương tiện hỗ trợ nâng cao chất lượng học tập, vui chơi cho trẻ trong trường Mầm non, tạo cơ hội cho giáo viên mầm non phát huy khả năng, sáng tạo trong nghiên cứu, cải tiến, tự làm đồ dùng, đồ chơi cho trẻ phục vụ thiết thực việc đổi mới nội dung, phương pháp dạy học theo chương trình GDMN mới.
Bằng lòng nhiệt huyết, yêu nghề cùng với bàn tay khéo léo của các cô đã tạo ra được nhiều sản phẩm độc đáo và có giá trị sử dụng. Từ những nguyên vật liệu phế thải tưởng như đã vứt đi như các loại vỏ chai nước giải khát, các lọ dầu gội đầu, lọ comfor, vỏ hộp sữa, vỏ hộp, chai dầu nhớt, chai nước mắm nam ngư, vỏ chai nước rửa chén, xốp vụn, các que kem, thìa sữa chua, các túi ni lông, vải vụn, len vụn, vỏ hộp sữa chua, vỏ hộp bánh, vỏ ngao, cát mịn, ống hút... Các cô đã thu lượm, góp nhặt, không những giúp bảo vệ môi trường mà có thể tái sử dụng để sáng tạo ra các đồ dùng thật ngộ ngĩnh và phục vụ cho chính các hoạt động giáo dục.(hình ảnh 1)
Từ những vỏ hộp sữa chua, các cô giáo có thể tạo ra bộ bàn ghế, từ vỏ chai nước ngọt được chế tác cho ra đời mô hình chiếc máy xay sinh tố, từ hộp đựng bánh quy cho ra đời chiếc trống, hay từ những chiếc vỏ ngao, vỏ trai được các cô gắn kết khéo léo thành con rùa, tôm, cua... để dạy cho các con làm quen với biểu tượng toán sơ đẳng, học âm nhạc, nhận biết môi trường sống xung quanh... Tất cả các mô hình đều sống động và đẹp mắt. Việc sử dụng đồ dùng, đồ chơi tự tạo không chỉ mang tới lợi ích cho việc học tập của trẻ mà còn góp phần hình thành ý thức bảo vệ môi trường sống cho trẻ ngay từ tuổi mầm non. (hình ảnh 2)
Qua thực tế tôi thấy rằng, thời gian đầu, phụ huynh chưa hiểu hết công dụng và lợi ích của các nguyên vật liệu làm đồ chơi, đồ dùng dạy học và cho rằng sẽ không an toàn đối với trẻ. Nhưng sau khi các giáo viên của trường làm một số sản phẩm cho phụ huynh xem và trưng bày ở mỗi lớp. Phụ huynh nhìn thấy trẻ học tập và vui chơi rất an toàn trong các hoạt động ở lớp và đạt hiệu quả cao trong giảng dạy nên dần chấp nhận và hưởng ứng nhiệt tình. Nhiều phụ huynh còn giúp giáo viên sưu tầm và đóng góp vật liệu cho giáo viên làm đồ chơi, đồ dùng dạy học. Một phụ huynh tâm sự: “các phụ huynh luôn sẵn sàng đóng góp, chia sẻ với các cô giáo khó khăn trong quá trình làm các đồ dùng, đồ chơi cho các cháu. Thông qua các đồ dùng, đồ chơi tự tạo ở trường tôi thấy con mình hứng thú hơn khi đi học, lúc về nhà cháu hoạt bát, nhanh nhẹn, có sự tiến bộ về cả thể chất và trí tuệ. Điều này khiến tôi cũng như các bậc phụ huynh khác thấy yên tâm vì con em mình đang được học ở một môi trường giáo dục phù hợp”.
Phong trào làm đồ dùng, đồ chơi cho trẻ ở trường mầm non đã hình thành ở giáo viên ý thức thường xuyên nghiên cứu tự làm đồ dùng dạy học, qua đó góp phần đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ và đặc biệt hình thành ở trẻ, những chủ nhân tương lai của đất nước ý thức giữ gìn, bảo vệ môi trường một cách bền vững.
Biện pháp 4: Sử dụng sản phẩm của trẻ vào tạo môi trường học tập, vào đời sống sinh hoạt, vào những ngày hội ngày lễ.
Việc sử dụng các sản phẩm của trẻ trong việc trang trí môi trường học tập, trong các dịp lễ hội hay sự kiện tạo cho trẻ có những tâm thế tích cực. Trẻ sẽ thấy sản phẩm của mình được trân trọng, được nhiều người biết đến hay nói cách khác trẻ có cơ hội để khoe thành tích của mình với mọi người. Chính việc sử dụng sản phẩm của trẻ trong nhiều hoạt động tạo động lực thúc đẩy trẻ thể hiện sản phẩm tốt hơn. Điều đó góp phần nuôi dưỡng niềm cảm hứng sáng tác của trẻ. Khuyến khích động viên trẻ sx cố gắng nhiều hơn trong những lần tiếp theo, đó chẳng phải chính là điều mà nhà giáo dục hướng đến hay sao.
Không chỉ có vậy, việc tận dụng các sản phẩm của trẻ vào việc tạo môi trường học tập còn giúp cho giáo viên giảm bớt cường độ làm việc, giảm bớtchi phí trang trí môi trường, đồng thời tạo sự gần gũi đối với trẻ. (hình ảnh 3)
Ở một khía cạnh nào đó, chính việc sử dụng các sản phẩm của trẻ còn góp phần tích cực trong việc tuyên truyền chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ trong nhà trường. Mang niềm tin đến với phụ huynh một cách nhẹ nhàng nhất, hiệu quả nhất mà cũng đỡ tốn kém nhất. Chính vì vậy, mong muốn giúp trẻ lĩnh hội những kiến thức thực tế , làm giàu vốn kinh nghiệm cho bản thân tôi đã cho trẻ làm ra sản phẩm làm quà tặng bạn bè, người thân …trong các ngày hội như 8/3, 20/11, 22/12…Tổ chức cho trẻ vẽ tranh theo chủ đề, sử dụng tranh vẽ làm đồ dùng học tập. (hình ảnh 4)
Trưng bày sản phẩm,trẻ được ngắm nhìn sản phẩm của mình của bạn. Từ đó trẻ có thể học hỏi kinh nghiệm của nhau, đồng thời tuyên truyền tới phụ huynh kết quả trẻ đã làm được để phụ huynh cùng phối hợp khuyến kích trẻ sáng tạo trong giờ học.
Ngoài ra tôi còn trang trí sinh động hấp dẫn trẻ ở góc tạo hình , để trẻ tích cực hoạt động và sang tạo, tạo ra sản phẩm để trưng bày ở đó. Động viên khuyến khích trẻ, tạo niềm vui cho trẻ trong giờ tạo tình.
Như vậy, trẻ đã thể hiện lại được những nét độc đáo của riêng mình thông qua việc quan sát tận mắt. Từ đó tạo ra những sản phẩm dựa trên ý tưởng của bản thân, kinh nghiệm thực tế.
4. HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN
Sau khi thực hiện các biện pháp nhằm nâng câo chất lượng cho trẻ mẫu giáo lớn hoạt động tạo hình, tôi nhận thấy trẻ đã có những thay đổi tích cực trong hoạt động tạo hình của trẻ. Đây là bảng kết quả đạt được của trẻ sau khi tiến hành các biện pháp gây hứng thú cho trẻ. Cụ thể kết quả như sau:
|
STT
|
Phân loại theo khả năng
|
Đầu năm
|
Cuối năm
|
|
Đạt
|
Chưa đạt
|
Đạt
|
Chưa đạt
|
|
Số trẻ
|
%
|
Số trẻ
|
%
|
Số trẻ
|
%
|
Số trẻ
|
%
|
|
1
|
Khả năng vẽ
|
30
|
60
|
20
|
40
|
46
|
92
|
04
|
08
|
|
2
|
Khả năng tô màu
|
35
|
70
|
15
|
30
|
48
|
96
|
02
|
04
|
|
3
|
Khả năng xé
|
27
|
54
|
23
|
46
|
45
|
90
|
05
|
10
|
|
4
|
Khả năng nặn
|
29
|
58
|
21
|
42
|
43
|
86
|
07
|
14
|
|
5
|
Khả năng gấp
|
20
|
40
|
30
|
60
|
40
|
80
|
10
|
20
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Với việc áp dụng những hình thức dạy trẻ hoạt động tạo hình, trẻ lớp tôi học tập rất sôi nổi, hứng thú, thuộc nhanh, nhớ lâu những kiến thức đã được học.Qua khảo sát của lớp, tôi thấy giờ học diễn ra vui vẻ, nhẹ nhàng, trẻ tư duy nhanh nhẹn, linh hoạt, hoạt động tạo hình của trẻ phát triển tiến bộ, những sản phẩm của trẻ đẹp hơn, phong phú ,rõ ràng hơn điều này cũng góp phần cho những môn học khác đạt kết quả tốt.
III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.
1. Kết luận
Hoạt động tạo hình là một hoạt động mang tính sáng tạo nghệ thuật, bản thân của hoạt động tạo hình và kết quả của nó khiến trẻ rất hứng thú, tích cực tham gia khám phá cái mới, cái đẹp trong cuộc sống xung quanh. Bởi vậy việc bồi dưỡng hứng thú để phát triển tính tích cực cho trẻ là nhu cầu cần thiết.
Việc cho trẻ hoạt động tạo hình là một giờ hoạt động vô cùng quan trọng hàng ngày đối với trẻ không thể thiếu được. Vì thế là một giáo viên cần xác định đây là nhiệm vụ quan trọng phải khắc phục mọi khó khăn để tổ chức cho trẻ. Cho trẻ hoạt động xuyên suốt, liên tục từ độ tuổi lớp bé, nhỡ, lớn do đó mỗi giáo viên phải nắm được vai trò quan trọng của hoạt động tạo hình đối với trẻ luôn tìm ra một số biện pháp để cho trẻ thực hiện hoạt động này.
Qua việc thực hiện áp dụng biện pháp mới tôi thấy trẻ yêu thích môn tạo hình hơn, sáng tạo hơn, linh động hơn, nhanh nhẹn hơn, thay vào sự nhàm chán của trẻ ở những năm học trước bằng những sự hứng thú, tập trung, giúp trẻ thể hiện được sự khéo léo, óc tưởng tượng qua các sản phẩm tạo hình.
Tạo cho giáo viên thêm phần khéo léo, sáng tạo trong việc làm đồ dùng, đồ chơi cho trẻ. Biết tìm ra các giải pháp để thực hiện tốt chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ.
Chính vì vậy công việc nghiên cứu tìm tòi những biện pháp hoạt động tạo hình có hiệu quả để hỗ trợ trong việc phát triển toàn diện nhân cách trẻ là rất cần thiết và luôn luôn mới những người tâm huyết với nghề, với trẻ.
Qua việc lập kế hoạch thực hiện một số biện pháp giúp trẻ Mẫu giáo 5-6 tuổi phát huy tính tích cực thông qua hoạt động vẽ trong năm học, tôi đã rút ra một số kinh nghiệm sau:
Nắm vững được kinh nghiệm của trẻ về mỗi chủ đề để thiết kế môi trường hoạt động góc phù hợp.
Thường xuyên cung cấp mở rộng vốn kinh nghiệm cho trẻ qua các buổi trò chuyện, thảo luận, các buổi tham quan dã ngoại....
Luôn phối kết hợp với phụ huynh bổ xung nguyên liệu mở để kích thích trẻ hoạt động
Nên sử dụng sản phẩm của trẻ vào việc thiết kế, tạo lập môi trường hoạt động tạo hình.
Tạo được càng nhiều cơ hội cho trẻ hoạt động càng tốt.
Áp dụng tốt phương pháp dạy học tích cực vào lớp học.
Tìm tòi đồ dùng, đồ chơi đẹp, hấp dẫn tạo sự thu hút đối với trẻ.
Nội dung hoạt động tạo hình phù hợp với mục tiêu, cụ thể, rõ ràng.
Biết kích thích động cơ bên trong của trẻ, gây hứng thú cho trẻ; Khen chê đúng mức, động viên khích lệ trẻ kịp thời.
2. Kiến nghị
Sau khi thực hiện thành công sáng kiến kinh nghiệm này, tôi cũng xin có một vài kiến nghị đề xuất nhỏ với các cấp lãnh đạo như sau:
* Đối với ngành giáo dục.
Tổ chức bồi dường thường xuyên cho các giáo viên Mầm non về chuyên đề hoạt động tạo hình để giúp giáo viên nắm bắt, tiếp cận những vấn đề đổi mới.
Tổ chức tham quan kiến tập những trường có môi trường hoạt động tạo hình cho trẻ tích cực nhất để các giáo viên có điều kiện học hỏi, trao đổi, rút kinh nghiệm về việc sử dụng các biện pháp phù hợp với trẻ .
Bổ sung hỗ trợ tài liệu ứng dụng phương pháp dạy học tiên tiến để giáo viên được học hỏi, tiếp cận những cái mới.
* Đối với nhà trường.
Tạo điều kiện cho giáo viên tham quan, học hỏi dự giờ những hoạt động tạo hình hay, sáng tạo để có thêm nhiều kiến thức hơn.
Khuyến khích giáo viên đăng ký thi đua tổ chức hoạt động tạo hình có hiệu quả nhất, viết thành những sáng kiến kinh nghiệm để giáo viên trong trường học hỏi lẫn nhau. Cần trang bị đầy đủ vật chất, đồ dùng hoạt động cho cô và trẻ hơn.
Trên đây là một vài kinh nghiệm của bản thân đã áp dụng thành công vào giảng dạy góp phần nâng cao chất lượng hoạt động tạo hình cho trẻ. Bản thân tôi sẽ cố gắng học hỏi hơn nữa để tìm ra những giải pháp tối ưu nhằm đáp ứng nhu cầu hoạt động tạo hình cho trẻ theo chương trình hiện hành. Kính mong được các cấp lãnh đạo bổ xung cho tôi để hoạt động tạo hình càng ngày trẻ càng yêu thích nhiều hơn nữa.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Đa Tốn, ngày tháng năm 2020
Tác giả
Nguyễn Thị Nết